Niccolò
di Bernardo dei Machiavelli (ur. 3 maja 1469 r.
we Florencji,
zm. 21 czerwca 1527
r.
tamże) – urzędnik i historyk - napisał traktat o sprawowaniu władzy pt. Książę,
który sprawił, że powstał termin makiawelizm, od
opisanej przez niego zasady, iż w działaniu cel uświęca środki.
Bertrandowi
Russellowi (1872–1970)
– angielskiemu filozofowi i matematykowi -
przypisuje się zasadę przeciwną: Godziwych celów nie osiąga się
niegodziwymi metodami.
Postulat Russella pięknie wyraził polski badacz Feliks Karol Koneczny (ur. 1 listopada 1862 r. w Krakowie, zm. 10 lutego 1949 r. tamże) w napisanej u schyłku życia rozprawie Państwo i prawo w cywilizacji łacińskiej:
"Formalistyka stanowi wylęgarnię kruczków i wykrętów; wytwarza się istne żonglerstwo formalnościami...
Nie obejdzie się prawo bez formalności, lecz muszą one mieć swe granice, które wskaże rozważanie prawa ze stanowiska przyzwoitości. Formalność prawna jest potrzebna do wartości istoty aktu prawnego, lecz ta sama formalność nie posiada żadnego znaczenia, jeżeli jej nie towarzyszy istota prawa, to jest, słuszność sprawy. Zwłaszcza nie może mieć znaczenia formalność oparta na kłamstwie. Nadawanie waloru kłamstwu świadczyłoby o złej woli... Etyka najwyższą prawa komentatorką!
Etyka i prawo są w dziejach cywilizacji sprzężone ściśle, bo tworzą jedną całość, zgodną w motywach i w przejawach. Niezgodność stanowi zawsze klęskę publiczną...
Wspólne
pojęcia prawne stanowią drugą - po wspólnym języku - więź
społeczną. Trzeba atoli trzymać się ściśle określenia: pojęcia
prawne - lecz nie "prawo", bo ono może być tym pojęciom
wrogie. Może nawet być układane nieprzyjaźnie, jako środek do
rozsadzania społeczeństwa. Jeżeli to są formułki prawnicze
zamiast sumienia, formułki zdane na samowolę każdorazowej
władzy...
Uderza
też wzmagająca się coraz bardziej skłonność do szybkiej zmiany
praw; można by to nazwać wyścigami w burzeniu praw. Prawodawstwo
staje się rodzajem radykalizmu, a radykalizm atrybutem prawodawstwa;
także radykalizm tempa. Pozostawmyż radykalizm raczej etyce!
...festina lente, żeby ustaw nie zmieniać bez istotnej potrzeby, a
w razie potrzeby nie robić tego nagle."
Zasada
Russella-Konecznego jest oczywiście ważna tak dla społeczeństwa, jak i
jednostki.
Danuta Żerdzicka
Moje Łąki
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz